طرز کار با دستگاه اتوکلاو

دستگاه اتوکلاو با استفاده از حرارت بخار آب تحت فشار ، برای استریل کردن به کار می رود. دستگاه اتوکلاو در محفظه بسته در دمای بالاتر از 100°C آب را به بخار تبدیل می کند.

به دلیل استفاده از حرارت مرطوب می توان دمای استریل کردن را 30-40°C کمتر از فور ( هوای خشک ) نگه داشت ، در نتیجه مواد و وسایل حساس به حرارت مثل بعضی پلاستیک ها، وسایل و تجهیزات ، محیط های کشت ، نمونه های آلوده و غیره را می توان با این دستگاه استریل کرد.

باکتری ها و اسپور آنها توانایی زنده ماندن در چنین محیطی را ندارند . استفاده از اتوکلاو برای استریل الزاماً به معنی کشتن ویروس ها نمی باشد. دستگاه اتوکلاو نیاز به مراقبت و بازرسی و کنترل مداوم دارد.

عوامل موثر در استریل کردن دستگاه اتوکلاو
بخار آب اشباع شده
دما
زمان

وقتی دستگاه اتوکلاو به دمای مناسب رسید استریل کردن آغاز می شود.

ا توجه به نوع ابزارآلات ، اتوکلاوها به سه کلاس N و S و B طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی به منظور صحت عملکرد استریلیزاسیون با توجه به نوع وسایل صورت می‌گیرد.

کلاس N
در خرید این نوع اتوکلاو باید بسیار دقت کرد. بر اساس استاندارد، این اتوکلاو قادر است ابزار آلات جامد بدون پوشش را استریل نماید. به این ترتیب تضمینی برای استریل وسایل پوشش‌دار (مثل پارچه یا کاغذ های مدیکال) و نیز وسایل حفره دار وجود ندارد.

کلاس S
وسایلی که در این نوع اتوکلاو می‌توان استریل نمود توسط کارخانه سازنده مشخص می‌شود. این اتوکلاو می‌تواند ابزار آلات بدون پوشش جامد یا پوشش دار جامد ، مواد نساجی مثل پارچه ، گاز تک لایه و وسایل سوراخ دار B را استریل نماید. یک اتوکلاو کلاس S می‌تواند با پمپ وکیوم یا بدون آن تجهیز شود و قطعاً دارای سیکل خشک‌کن است.

کلاس B
این اتوکلاو می‌تواند تمام انواع ابزار و وسایل پوشش دار جامد و بدون پوشش ، مواد نساجی و ابزار سوراخ دار مدل B و مدل A را استریل نماید. اتوکلاوهای این رده دارای پمپ وکیوم قدرتمندی است که می‌تواند تا حدود ۰/۹- بار خلاء ایجاد کند.
اتوکلاوهای سریع (Fast)
در اتاق‌های عمل ، کلینیک‌ها و مراکز دندانپزشکی به منظور انجام عملیات استریلیزاسیون ، استفاده از اتوکلاوهای سریع (Fast) و در نتیجه با حجم کم توصیه می‌شود.

اصول کلی کار با دستگاه اتوکلاو
مواد و وسایل را با فاصله در دستگاه اتوکلاو بچینید تا حرارات آزادانه در میانشان حرکت کند. هرگز این دستگاه را زیاد پر نکنید.کافی بودن مقدار آب در دستگاه موضوع بسیار مهمی است ( این دستگاه تا لبه ی حامل با آب مقطر پر شود.)
از بسته بودن درب اتوکلاو و سفت بودن پیچ ها اطمینان حاصل کنید. از سالم بودن واشر لاستیکی درب مطمئن شوید.
دریچه خروجی هوا در ابتدا باید باز باشد و پس از خروج جریان منظمی از بخار دریچه را بسته تا به دمای مورد نظر برسد.سپس آن دما را حفظ کرده و زمان را ثبت کنید.
در پایان کار حتماً تمامی نظارت های لازم را انجام دهید و دستگاه اتوکلاو را به حال خود رها نکنید
پس از پایان زمان مورد نظر ، وقتی دما به زیر°C 100 رسید ، دریچه ایمنی به آرامی باز شود . دریچه خروج هوا نباید برای مدت زیادی بسته باقی بماند.
بعد از پایان، پیچ های درب را فقط در صورتی که صدای سوت قطع شده باشد به آرامی باز کنید.نباید قبل از خشک شدن مواد آنها را از دستگاه خارج کنید.
چسب دستگاه اتوکلاو (OK) که به وسایل چسبانده شده باید به رنگ سیاه ( قهوه ای پررنگ ) درآمده باشد .کاغذ مخصوص بستن درب ظروف در صورت وجود حرارت مناسب ، قهوه ای رنگ ( بین زرد و سیاه رنگ ) می شود.